Cai nghiện thuốc lá là một quá trình đòi hỏi rất nhiều nỗ lực, ý chí và quyết tâm của bản thân người nghiện cũng như sự ủng hộ của những người xung quanh. Mặc dù không dễ dàng, nhưng nhiều người đã thành công. Bên cạnh những biện pháp giúp khắc phục các triệu chứng khi cai nghiện thuốc lá, hiện nay, trên thị trường đã xuất hiện những dòng sản phẩm hỗ trợ giúp quá trình cai nghiện trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn.

Những sản phẩm hỗ trợ cai nghiện thuốc lá được xác nhận có hiệu quả trong quá trình từ bỏ thói quen hút thuốc vì làm giảm những triệu chứng khó chịu thường gặp. Có thể chia thành hai nhóm lớn:

  • Các sản phẩm thay thế nicotine
  • Các sản phẩm không chứa nicotine Các sản phẩm thay thế nicotine

Các sản phẩm thay thế nicotine cung cấp một lượng nicotine xác định vào cơ thể, làm giảm cơn thèm cũng như các triệu chứng khi bỏ thuốc, làm tăng khả năng bỏ thuốc thành công. Sử dụng các sản phẩm thay thế nicotine ít nguy hại hơn so với thuốc lá vì khói thuốc chứa rất nhiều độc tố và các chất gây ung thư. Sử dụng lâu dài các sản phẩm này chưa ghi nhận vấn đề gì nghiêm trọng.

Cần lưu ý khi có ý định sử dụng các sản phẩm này:

  • Sử dụng liệu pháp thay thế nicotine dưới sự giám sát và tư vấn từ bác sĩ, dược sĩ hoặc các chuyên gia chăm sóc sức khỏe vì bệnh lý toàn thân (như dị ứng, tiểu đường, huyết áp, tim mạch, sức khỏe răng miệng…) có thể là chống chỉ định khi sử dụng các sản phẩm này.
  • Nên ngưng sử dụng các sản phẩm từ thuốc lá trước khi dùng các sản phẩm này. Vì lượng nicotine trong thuốc lá kết hợp với nicotine trong các sản phẩm này sẽ gây ra tình trạng quá liều.
  • Quá liều nicotine có thể gây buồn nôn, nôn, tăng tiết nước bọt, đau bụng, tiêu chảy, chóng mặt, hoa mắt, ù tai, mệt mỏi, bồn chồn, tim đập nhanh, khó thở, co giật.
  • Phụ nữ mang thai và đang cho con bú cần tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi sử dụng những sản phẩm thay thế nicotine.
  • Mục tiêu của các sản phẩm này là giảm dần sự lệ thuộc nicotine. Do đó, bạn cần tuân thủ thời gian sử dụng tối đa của từng loại (xem bảng).
  • Để xa tầm tay trẻ em, đề phòng ngộ độc hoặc tình trạng lệ thuộc nicotine ở trẻ nhỏ. Tuyệt đối không dùng nếu không phải là người nghiện thuốc lá hay có ý định từ bỏ thuốc lá.

Có 5 dạng sản phẩm thay thế nicotine đã được chứng nhận bởi Cục quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ ( U.S Food and Drug Administration – FDA):

Dạng sản phẩm

Thông tin chi tiết

Miếng dán nicotine (nicotine patch)

Không cần kê toa. Mỗi miếng dán cung cấp một lượng nhỏ ổn định nicotine vào cơ thể. Những miếng dán này có lượng nicotine giảm dần, thường dùng cho lộ trình điều trị từ 8 – 10 tuần.

Không thích hợp với người có vấn đề về da hoặc dị ứng với các loại băng dán.

Một số người cũng gặp các phản ứng phụ như có những giấc mơ rất sống động khi dán vào ban đêm. Những trường hợp này chỉ nên dùng vào ban ngày.

Không dùng quá 6-12 tuần

Sing-gum nicotine (nicotine gum) và viên ngậm nicotine (nicotine lozenge)

Các sản phẩm hỗ trợ cai nghiện thuốc lá-0

Không cần kê toa, có hàm lượng nicotine 2 hoặc 4 mg/viên. Khi nhai/ngậm nicotine sẽ phóng thích vào máu qua niêm mạc miệng. Để duy trì một lượng nicotine ổn định, phải nhai/ngậm một viên mới mỗi 1-2 giờ. Liều 4mg có vẻ hiệu quả hơn với những người phụ thuộc thuốc nặng (hút hơn 20 điếu mỗi ngày).

Dạng nhai không phù hợp với những người có bệnh lý khớp thái dương hàm hoặc những người mang phục hình như hàm giả, cầu răng.

Các sản phẩm này phóng thích nicotine tốt hơn khi không dùng chung với cà phê, nước trái cây hay các loại thức uống có tính acid khác.

Không dùng quá 20-24 viên/ngày, không dùng quá 12 tuần.

Chai xịt mũi nicotine (nicotine nasal spray)

Chỉ dùng khi được kê toa. Với dạng này, nicotine được chứa trong một chai dạng bơm, và người dùng sẽ hít vào khi họ có cảm giác muốn hút thuốc. Nicotine được hấp thu nhanh hơn so với các dạng khác.

Không nên dùng cho người có vấn đề về mũi xoang, dị ứng, hen suyễn hoặc trẻ tuổi. Tác dụng phụ bao gồm hắt hơi, ho, chảy nước mắt, nhưng những triệu chứng này sẽ hết khi tiếp tục sử dụng chai xịt.

Không dùng quá 12 tuần.

Bình hít nicotine (nicotine inhaler)

Chỉ dùng khi được kê toa, cung cấp nicotine dạng bay hơi thông qua một bình chứa bằng nhựa. Dù được gọi là dạng hít, dụng cụ này không đưa nicotine vào phổi như thuốc điếu. Phần lớn nicotine chỉ vào miệng và họng, và được hấp thu qua niêm mạc.

Tác dụng phụ bao gồm kích thích vùng họng miệng và ho. Người có vấn đề về hô hấp như hen suyễn không nên dùng dạng này.

Không dùng quá 12 tuần.

Một dạng sản phẩm thay thế nicotine khác có mặt trên thị trường là thuốc lá điện tử (electronic cigarette, e-cigarette, personal vaporizer, hoặc electronic nicotine delivery system-ENDS). Tuy nhiên, hiệu quả và nguy cơ của dạng sản phẩm này chưa được chứng nhận. Sản phẩm này có hình dáng như điếu thuốc lá và hoạt động bằng năng lượng pin sạc (battery) nên có tên gọi là “thuốc lá điện tử”. Năng lượng này cung cấp cho bộ phận tạo nhiệt (atomizer) làm bay hơi hỗn hợp nicotine và một số thành phần trong bình chứa (cartridge). Thuốc lá điện tử tồn tại nhiều nguy cơ vì lượng nicotine trong bình chứa có thể tự điều chỉnh. Không thích hợp với người không có quyết tâm từ bỏ thuốc lá, hình dạng gợi ý đến thói quen hút thuốc và cũng dễ gây quá liều nicotine. Chính sự thuận tiện và có vẻ vô hại so với thuốc lá, sản phẩm này ngày càng phổ biến trong giới trẻ. Theo thống kê, năm 2012, trên 10% học sinh phổ thông tại Hoa Kỳ đã sử dụng sản phẩm này và con số có thể tiếp tục gia tăng, cũng như thịnh hành ở các quốc gia khác, trong đó có Việt Nam – đất nước với tốc độ hội nhập mạnh mẽ hiện nay.

Hình 5.Thuốc lá điện tử. Các sản phẩm giúp bỏ thuốc lá không chưa nicotine

Bác sĩ có thể kê toa một trong vài loại thuốc không chứa nicotine:

  • Bupropionlà thuốc kê toa chống trầm cảm, được thông qua bởi FDA từ năm 1997 trong điều trị lệ thuộc nicotine (tên thương mại Zyban). Thuốc này giúp giảm các triệu chứng khi cai thuốc và cảm giác thôi thúc muốn hút trở lại, có thể kết hợp an toàn với các sản phẩm thay thế nicotine khác. Sản phẩm này cũng gây một vài tác dụng phụ.
  • Vareniclinelà thuốc kê toa với tên thị trường là Chantix, được FDA thông qua vào năm 2006 để giúp cai nghiện thuốc lá. Thuốc này giúp cắt cơn thèm nicotine bằng cách phong tỏa các hiệu ứng hưng phấn mà nicotine tạo ra khi bạn hút thuốc. Sản phẩm cũng gây tác dụng phụ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về loại thuốc này.

Cùng hiệu đính: BS. Lâm Đại Phong Tài liệu tham khảo

  1. http://www.cancer.gov/cancertopics/factsheet/Tobacco/symptoms-triggers-quitting